Route
Het project Jong bevrijd volgt de route door Limburg die ook de geallieerden tijdens de bevrijding in ‘44/’45 volgden.
Twee maanden na de geallieerde landing in Normandië, op 6 juni 1944, kon de daar samengebrachte strijdmacht de Duitse afgrendeling doorbreken en snel Noord-Frankrijk en België bevrijden. In Nederland leidde dit tot groot optimisme over het verdere verloop van de strijd. Op 5 september 1944 leek zich dit optimisme te bevestigen toen op Dolle Dinsdag duizenden NSB-ers de benen namen nadat (ten onrechte) melding was gemaakt van de bevrijding van Breda. Het tegendeel was helaas waar. Terwijl de geallieerden een snelle bevrijding van Limburg gepland hadden, verdedigden de Duitsers het gebied tussen Maas en Rijn met alle beschikbare middelen. De bevrijding van Limburg zou daardoor niet alleen een ongewoon natte herfst en een lange, barre en koude winter in beslag nemen, maar bovendien leiden tot vele honderden burgerslachtoffers en ongekende verwoestingen.
Zuid-Limburg bevrijd
Op 12 september 1944 begon de bevrijding van Limburg in Mesch. Binnen enkele dagen wordt in september Zuid-Limburg zonder veel strijd bevrijd. De bevrijding van de rest van de provincie verloopt moeizaam. In oktober en november 1944 wordt de westelijke maasoever veroverd ten koste van vele doden en vele verwoestingen. De oostelijke maasoever volgt pas in de eerste drie maanden van 1945. De verwoeste dorpen en steden in dit deel van Limburg zijn uitgestorven. Alle inwoners zijn geëvacueerd naar Noord-Nederland. De laatste dorpen in het noorden van de provincie, Well en Arcen, moesten tot 3 maart 1945 wachten op onze bevrijders.
Op 12 september ’44 wordt Mesch bevrijd. Meteen de volgende dag erna, op 13 september 1944 stoten de Amerikanen door tot de linie die de Duitsers langs de Geul hebben aangelegd. Het stadsdeel Wijck van Maastricht wordt hiermee bevrijd. De dag daarna op 14 september wordt heel Maastricht bevrijd, de eerste stad van Nederland die vrij is van de Duitse bezetter.
Van 13 september tot 16 september wordt er hevige gevochten in Valkenburg en Meerssen waar de Amerikanen de Geul proberen over te steken. Op de 16e vindt hier de doorbraak plaats, ten koste van vele slachtoffers. Heerlen wordt een dag later bevrijd.
Op 18 september bevrijden de Amerikanen dan ook Sittard, maar verder dan Nieuwstadt, even ten noorden van Sittard, gaan de Amerikanen voorlopig niet. Duitsers hadden zich in dit gebied verschanst in goed te verdedigen stellingen. Ze maakten handig gebruik van de talrijke beken. Pas in januari 1945 wordt Susteren bevrijd.
De strijd om Midden-Limburg
De geallieerden verplaatsen de opmars naar Midden-Limburg, ten westen van de maas. Zonder slag of stoot denderen de Engelse infanteristen op 22 september Weert en Nederweert binnen. Op 25 september trekken de Duitsers zich terug uit Meyel, een zwaar getroffen plaatsje dat barre maanden beleefde na het mislukte krijgsplan Market Garden. Ze houden zich verder schuil achter de vele kanalen die de Peel rijk is.
Op 30 september blazen de Duitsers 240 schepen op in de haven van Maasbracht. Op diezelfde dag evacueren de inwoners van Kerkrade omdat deze Zuid-Limburgse stad nog steeds niet bevrijd is. Dankzij de doorbraak bij Rietburg wordt op 5 oktober ook deze stad bevrijd.
Verwoestingen tijdens de slag om Overloon
In de Peel wordt de strijd echter steeds grimmiger. Bij Overloon loopt de Amerikaanse aanval op 5 oktober vast op de Duitse tegenstand. De slag bij Overloon is een lange, vermoeiende strijd die pas op 12 oktober, met bemoeienis van de Engelsen, doorgebroken wordt. Twee dagen later, op 14 oktober 1944 worden de Duitsers bij Overloon verslagen.
Op 18 oktober 1944 wordt Venray bevrijd. In de kop van Limburg, rond Gennep, lijdt de bevolking half oktober 1944 al een maand onder beschietingen. Het evacuatiebevel wordt in de kerk afgekondigd.
Op 5 november 1944 lijkt voor de inwoners van Venlo de wereld te vergaan. Er vallen bommen, de binnenstad staat in brand. De Duitsers proberen hier al wekenlang tevergeefs de Maasbrug te vernietigen. Niet alleen Venlo maar ook Roermond wordt meerdere keren gebombardeerd. Ook hier zijn de Maasbruggen de doelwitten. De grootste ravage richt het bombardement van 11 november aan. Op die dag vallen er 33 doden.
Bombardementen op de Maasbruggen bij Roermond
Op 14 november zetten de geallieerden de aanval in op het Duitse bruggenhoofd ten westen van de Maas. De volgende dagen wordt de streek rond Heythuysen, Roggel, Haelen, hom, Heel en Wessem bevrijd. Op 16 november wordt ook Nunhem bevrijd.
Eind november vallen de kastelen van Broekhuizen en Geysteren ook in handen van de Britten. Blerick is op dat moment de enige plaats op de westelijke Maas-oever die nog in Duitse handen is. Op 3 december 1944 wordt ook die plaats bevrijd. De westelijke Maas-oever is hiermee bevrijd. Het oostelijke deel wacht nog met spanning.
Na de bevrijding van Blerick staan de geallieerden overal aan de Maas. De geallieerden bereikten de Roer waardoor de zogeheten Roerdriehoek ontstond: een Duits bruggenhoofd tussen Maas en Roer, met Roermond als top van de driehoek en een lijn van west naar oost tussen Maas en de Roer op de hoogte van Susteren. Op 13 januari 1945 openden de Duitsers de aanval met zware artilleriebeschietingen. Twee dagen later kwamen de grondtroepen in actie. Het Brits offensief betekende voor de bevolking in de Roerdriehoek een dieptepunt. Rond Montfort en Sint Joost vochten de Duitsers met doodsverachting. Na veel verwoesting begint op 13 januari 1945 de bevrijding van Susteren. Na Susteren veroveren de Engelsen Echt en Sint Joost. Op 24 januari 1945 trokken de Engelsen het verwoeste Montfort binnen en bevrijdden ze ook Linne.
Vanaf eind januari is de Roer de nieuwe frontlijn. Het gebied ten noorden van het riviertje tot Middelaar is nog bezet. Tienduizenden Limburgers uit dit gebied zijn dan al geëvacueerd naar Groningen of Friesland. De streek ten noorden van Venlo is al wekenlang uitgestorven. In en rond Roermond is ook iedereen weg. Begin februari worden ook de laatst bewoonde dorpen tussen Venlo en Roermond ontruimt.
Complete gezinnen werden geëvacueerd
Noord-Limburg
Na hevige gevechten wordt op 8 februari 1945 Middelaar ingenomen. Hierop volgend worden ook Milsbeek, Ottersum en Gennep bevrijd. Op 26 februari 1945 worden Herten, Merum en Ool bevrijd. Op 28 februari 1945 trekken de laatste Duitse troepen zich terug uit Limburg. Zij zijn bang ingesloten te worden nu de Geallieerden in het Duitse grensgebied snelle vorderingen maken. Op 1 maart worden alle nog niet bevrijde plaatsen in Limburg ingenomen. Op 3 maart 1945 is de bevrijding van Limburg, na bijna een half jaar strijd, voltooid.